Ngày 08 tháng 10 năm 2023 8:57 sáng

• Michael Lipin

WASHINGTON —

Các nhà quan sát nói với đài VOA rằng Iran đã cho thấy những dấu hiệu phối hợp chặt chẽ với các chiến binh ủy nhiệm của người Palestine trong những tuần trước và ngay sau khi Hamas phát động các cuộc tấn công bất ngờ hôm thứ Bảy vào Israel từ Gaza.

Theo cơ quan Tasnim được nhà nước Iran phê duyệt, Bộ trưởng Ngoại giao Iran Hossein Amir-Abdollahian đã tổ chức “một cuộc họp mở rộng” với các nhà lãnh đạo của Hamas và Thánh chiến Hồi giáo Palestine, một nhóm chiến binh nhỏ hơn có trụ sở tại Gaza, tại Beirut vào ngày 1 tháng 9. Báo cáo cho biết: “Cả hai bên đều nhấn mạnh đến sự cần thiết phải giải phóng Palestine khỏi sự chiếm đóng của Israel”.

Iran là nhà cung cấp chính hỗ trợ quân sự và tài chính cho phiến quân Palestine ở Gaza.

Gần đây hơn, Osama Hamdan – đại diện của Hamas ở Lebanon – đã đến Tehran vào đầu tháng này để tham dự Hội nghị Thống nhất Hồi giáo. Trong một báo cáo được công bố ngày 4 tháng 10, Tasnim cho biết ông đã nói chuyện với những người tham gia về sự cần thiết của “tất cả các đảng Hồi giáo phải làm mọi thứ trong khả năng của mình để giải phóng Al-Quds [Jerusalem],” một uyển ngữ để chỉ việc tiêu diệt Israel.

Hamdan cũng được nhìn thấy đứng cách Tổng thống Iran Ebrahim Raisi một sải tay tại lễ khai mạc hội nghị vào ngày 1 tháng 10, trong một bức ảnh do hãng thông tấn nhà nước IRNA công bố.

Trong một cuộc phỏng vấn với VOA tiếng Ba Tư, Jason Brodsky, giám đốc chính sách của nhóm vận động Hoa Kỳ Thống nhất chống hạt nhân Iran, hay UANI, cho biết các cuộc gặp gần đây cho thấy “sự phối hợp đáng kể” giữa Iran và Hamas.

Bốn ngày trước khi Hamas bắt đầu cuộc tấn công, Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã đăng một thông báo trên nền tảng mạng xã hội X, nói rằng “chế độ tiếm quyền”, ám chỉ Israel, “sắp kết thúc”. Ông nói thêm: “Ngày nay, giới trẻ Palestine và phong trào chống áp bức, chống chiếm đóng ở Palestine đang mạnh mẽ hơn, sinh động hơn và được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn bao giờ hết trong suốt 70 hoặc 80 năm qua. Nếu Chúa muốn, phong trào sẽ đạt được mục tiêu của mình.”

Trận chiến Israel, Hamas ngày thứ hai sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas

Khi các cuộc tấn công hôm thứ Bảy bắt đầu, các hình ảnh trực tuyến do Hamas đăng đã được các kênh truyền thông xã hội Iran liên kết với Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đăng lại trong vòng vài phút, nhà phân tích người Israel Alexander Grinberg thuộc Trung tâm Ezri về Iran và Nghiên cứu các quốc gia vùng Vịnh thuộc Đại học Haifa cho biết trong một thông điệp gửi tới VOA.

Grinberg lấy ví dụ về một đoạn video dường như được quay bởi các chiến binh Palestine khi họ vận chuyển một người Israel bị bắt trên một chiếc xe tải. Đoạn video được đăng lại bởi một tài khoản Telegram mang phù hiệu IRGC với hơn 400.000 người theo dõi.

Các quan chức Iran cũng nhanh chóng ca ngợi các cuộc tấn công của Hamas trong các bình luận được truyền thông nhà nước đăng tải.

Hãng thông tấn Fars dẫn lời Thiếu tướng IRGC Yahya Rahim Safavi, cố vấn quân sự của Khamenei, nói: “Chúng tôi sẽ sát cánh bên các chiến binh Palestine cho đến khi giải phóng Palestine và Al-Quds [Jerusalem]”.

Thiếu tướng Israel (về hưu) Yakov Amidror, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, nói với đài VOA trong một cuộc điện đàm hôm thứ Bảy rằng còn quá sớm để xác định vai trò của Iran trong việc lập kế hoạch và thực hiện vụ tấn công của Hamas .

“Điều đó chỉ có thể biết được sau một cuộc điều tra,” Amidror nói. “Một phần của cuộc điều tra đó sẽ được thực hiện song song với phản ứng quân sự của Israel, nhưng phần lớn có thể sẽ diễn ra sau chiến dịch.”

Những gì chúng tôi biết: Xung đột Israel-Hamas

Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng lặp lại đánh giá của Amidror trong cuộc gọi với các phóng viên. Yêu cầu giấu tên để thảo luận về thông tin ngoại giao, quan chức này cho biết còn quá sớm để xác định mức độ hỗ trợ của Iran cho cuộc tấn công. “Chúng tôi sẽ xem xét điều đó rất chặt chẽ,” quan chức này nói thêm.

Amidror nói rằng nếu một cuộc điều tra tìm thấy bằng chứng rõ ràng về sự tham gia trực tiếp của Iran vào các cuộc tấn công, thì “không nghi ngờ gì” rằng Israel sẽ nỗ lực rất nhiều để cho các nhà cầm quyền Hồi giáo Iran thấy rằng “phải trả giá”.

Amidror nói: “Thực tế là cuộc tấn công được thực hiện bởi lực lượng ủy nhiệm sẽ không cứu được họ”.

Một số nhà phân tích được đài VOA tiếng Ba Tư phỏng vấn cho biết Iran có nhiều động cơ để ủng hộ việc xác định thời điểm tấn công Hamas.

David Romano, giáo sư chính trị Trung Đông tại Đại học bang Missouri, cho biết: “Đối với chế độ Iran, vấn đề Palestine là một trong số ít nguồn gốc chính đáng của họ”. “Đặc biệt là vào thời điểm mà tính hợp pháp của chế độ đang gặp khủng hoảng trong chính người dân của mình, vấn đề Palestine đã mang lại cho các giáo sĩ Hồi giáo ở Iran một phương tiện chi phí thấp để đánh bóng uy tín của họ và có được một số tính hợp pháp, đặc biệt là trong khu vực bầu cử cốt lõi của họ.”

Giới lãnh đạo Hồi giáo Iran phải đối mặt với thách thức lớn nhất cho đến nay đối với sự cai trị 44 năm của nước này khi các cuộc biểu tình trên toàn quốc kêu gọi thay đổi chế độ nổ ra vào tháng 9 năm ngoái và tiếp tục kéo dài sang năm nay. Chính quyền Iran đã đàn áp các cuộc biểu tình bằng một cuộc đàn áp bạo lực mà các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng đã giết chết hàng trăm người và bỏ tù hàng nghìn người khác.

Iran thừa nhận ‘Hàng chục ngàn’ bị giam giữ trong các cuộc biểu tình 

Alireza Nourizadeh, một nhà phân tích Trung Đông có trụ sở tại London, cho biết một yếu tố khác đằng sau sự ủng hộ của Iran là những bước đi gần đây của Israel và Ả Rập Saudi, một đối thủ khác của Iran, hướng tới bình thường hóa quan hệ của họ. Riyadh đã tổ chức các chuyến thăm của hai bộ trưởng Israel trong những tuần gần đây, đánh dấu chuyến thăm công khai đầu tiên của các quan chức cấp cao Israel tới quốc gia vùng Vịnh này.

Các nhà quan sát nêu lên mối lo ngại về khả năng bình thường hóa quan hệ giữa Saudi-Israel do Mỹ làm trung gian

Hoa Kỳ đã khuyến khích bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia như một phần mở rộng của Hiệp định Abraham, vốn chứng kiến ​​Israel mở quan hệ ngoại giao đầy đủ trong những năm gần đây với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Bahrain và Maroc.

Nourizadeh nói: “Khamenei lo sợ rằng Ả Rập Saudi đang bình thường hóa quan hệ với Israel.

Tehran và Riyadh đã tham gia vào quá trình bình thường hóa của riêng họ vào đầu năm nay, mở lại đại sứ quán ở thủ đô của nhau sau 7 năm cắt đứt quan hệ.

Brodsky của UANI chỉ ra tình trạng bất ổn chính trị năm nay ở Israel là một yếu tố bổ sung.

Brodsky nói: “Cộng hòa Hồi giáo có thể tính toán rằng họ có thể thoát khỏi sự leo thang này vì những gì họ cho là sự chia rẽ nội bộ sâu sắc ở Israel về các đề xuất cải cách tư pháp mà chính phủ Netanyahu đang cố gắng thực hiện”.

Ông lưu ý: “Vấn đề đó và mong muốn của chế độ nhằm hủy bỏ bất kỳ sự gia hạn nào của Hiệp định Abraham, có thể đã làm tăng khả năng chấp nhận rủi ro của họ nhằm đẩy mạnh giới hạn chống lại Israel”.

Kourosh Aladin và các thành viên khác của Ban tiếng Ba Tư của VOA đã đóng góp vào báo cáo này.

VOA News